Hij is een echte Wâldman, groeide op tussen Rottevalle en Houtigehage waar geen druppel water te vinden is. En toch is Pieter Jilles Tjoelker een geboren ‘wetterman’. Als skûtsjeschipper in de IFKS pakte hij maar liefst viermaal op rij een kampioenstitel; eerst twee keer met de Engelina Smeltekop en daarna tweemaal op rij met de Sterke Jerke. Nu is het tijd voor de Grutte A. “Wy dogge altyd mei om te winnen.”
Door: Nynke van der Zee
Aan de steiger van Scheepswerf Ten Woude in IJlst ligt het 27 meter lange woonschip van Pieter Jilles. Jaren geleden liet hij de Fryske Wâlden achter zich en koos voor een varend bestaan. De enige twee ingrediënten die hij nodig heeft om zich thuis te voelen, bevinden zich aan boord. Vriendin Susan van Dalen en wetterhûn Stoarm. Iedere ochtend wordt het drietal wakker door het geluid van klotsend water tegen de boeg, het luidruchtige gakken van overvliegende ganzen of het geroep van fanatieke sloeproeiers. “Kinst dy dochs gjin moaier plakje winskje”, concludeert hij turend over het water van de Geau.
Wâldman op it wetter
Hoe anders is dat in zijn jeugd, waarin Pieter Jilles opgroeit tussen elzensingels en het ‘smûk skaadzjend beamtegrien’ van de Fryske Wâlden. Hij zit nog op de basisschool wanneer zijn vader samen met Gjalt de Jong een zeilschip koopt. In de zomervakanties mag hij mee aan boord. Ieder jaar ligt het familieschip traditiegetrouw afgemeerd voor restaurant Ie-Sicht wanneer de SKS-skûtsjes De Veenhoop aandoen. Pieter Jilles kijkt z’n ogen uit. “Ik fûn it prachtich.” In dienst bij Skûtsjevaart Grou ontdekt hij als puber al snel de fijne kneepjes van het vak. In 2007 gaat een langgekoesterde wens in vervulling wanneer hij als bemanningslid aan boord stapt bij IFKS-schipper Henk Regts.
Inmiddels heeft Pieter Jilles zelf de nodige ervaring als skûtsjeschipper op z’n CV staan. In 2016 neemt hij het roer over van Johan van der Meulen op het Lytse A-skûtsje Engelina Smeltekop. En met succes, want de kampioenskoers die het schip al drie jaar op rij vaart, wordt door Pieter Jilles doorgetrokken. Zowel in 2016 als in 2017 mag zijn bemanning de kampioenstitel in ontvangst nemen. Het kampioensfeest in de zomer van 2017 is tevens het afscheid van het succesvolle team in de Lytse A. Achter de schermen is de bemanning namelijk al maandenlang druk bezig met een monsterklus: het opknappen van de Sterke Jerke, een Buitenstvallaatster die ze op de kop hebben weten te tikken in Lemmer.
De Sterke Jerke
Op zijn telefoon laat Pieter Jilles een foto zien van de Sterke Jerke in 2017, destijds nog ‘Christoffel II’ genaamd. Z’n ogen beginnen te glinsteren wanneer hij vertelt over de zoektocht. “Wy sochten in breed skûtsje fan in rappe werf.” Als liefhebber én ZZP’er in de botenbranche heeft Pieter Jilles zo z’n connecties, maar een geschikt skûtsje vinden blijkt lastiger dan gedacht. Henk Regts zet hem per toeval op het juiste spoor. “Hy wist fan in skûtsje op De Lemmer, mar it adres wist er net rjocht mear.” Ondanks de minieme aanknopingspunten besluit Pieter Jilles die avond op Google Streetview net zo lang te speuren, totdat hij het bewuste skûtsje ziet liggen. “In soarte fan CSI”, grijnst hij.
Twee dagen later staat hij samen met bemanningslid Erik Beets, adviseur Sander Hasper en investeerder Pieter Kooi in de Lemster loods waar de ‘Christoffel II’ op het droge ligt. Als kenner ziet Pieter Jilles dat er heel wat werk aan de winkel is, maar desondanks is hij meteen gecharmeerd van het schip. “En doe wie it in kwestje fan útsykje oft alles kloppe.” Met behulp van de documentatie in het Fries Museum en de kennis van Haiko van der Werff controleert hij de kadasternummers om te herleiden of het schip daadwerkelijk in 1923 op de Buitenstvallaat in Drachten is gebouwd. Nadat ook de technische commissie van de IFKS het schip na meten en wegen akkoord bevindt, is de koop rond. Als kersverse skûtsje-eigenaar zet Pieter Kooi eind 2016 zijn handtekening onder het koopcontract. “En doe koe it echte wurk begjinne.”
“It team stie fuortendaliks yn de startblokken. BAM! Wy gean der wer fol foar.”
Yn de Grutte A
Na maanden van slopen, lassen, plamuren en schilderen ligt de Sterke Jerke in 2018 nét op tijd in het water voor de Princenhoftocht op Koningsdag in Earnewâld. “Dat wie in geweldich gefoel”, herinnert Pieter Jilles zich nog goed. “Wy hienen moannen keihurd wurke om alles op tiid ôf te krijen. En doe wie it einliks safier. Doe koenen wy mei it skip sile.” En met succes, want bij z’n debuut in de C-klasse zeilt de Sterke Jerke meteen naar de IFKS-kampioenstitel. Een jaar later rijgt het schip de zeges opnieuw aan elkaar. Wedstrijd na wedstrijd komt de bemanning als eerste over de finish. Het levert een glansrijke titel in de B-klasse op en een langgekoesterde wens gaat in vervulling: promotie naar de Grutte A. “Dêr hienen wy it mei ús allen foar dien. Dat wie it doel.”
En dan gooit het coronavirus begin 2020 roet in het eten. In plaats van trainen in het voorjaar zit het team thuis in afwachting van de strenge maatregels die worden genomen om het onbekende virus de kop in te drukken. Ondanks versoepelingen in de zomer kan er niet gezeild worden. En dus blijft de Sterke Jerke aan wal liggen bij het Starteiland in Sneek. Meer dan een jaar wacht Pieter Jilles tot er groen licht komt om de trossen los te gooien, het zeil te hijsen en het helmhout weer te hanteren. Vrijdag 28 mei 2021 komt het verlossende woord van het IFKS-bestuur en de Veiligheidsregio Fryslân. Van een jaar lang in de luwte is het plotseling alle hens aan dek om op tijd klaar te zijn voor het wedstrijdseizoen. “It team stie fuortendaliks yn de startblokken. BAM! Wy gean der wer foar.”
“Wy sizze neat as wy sile; roppe of raze is hielendal net nedich”
Voor hetere vuren
Maar dan komt er weer bericht vanuit de IFKS. Door het oplopende aantal coronabesmettingen gaat het sein alsnog op rood voor het kampioenschap. De A-klasse moet nog even wachten. En daarmee ook de hooggespannen verwachtingen van het publiek, want iedereen wil weten hoe de Sterke Jerke het gaat doen in die A. Pieter Jilles weet als geen ander dat de ogen op hem gericht zullen zijn. Zenuwen kent hij echter niet tot nauwelijks. “Ik ha wol foar hitere fjoeren stien.” Daarmee doelt hij op het voorjaar van 2018, wanneer z’n Tjalk afbrandt. “Ik wie 19 jier doe’t ik dat skipke kocht, mei as doel om der ea op te wenjen. En doe’t er nei sân jier bealchjen hast klear wie, brânde er ôf.” Het noodlot slaat ook nog eens toe op een bijzonder moment. Terwijl Pieter Jilles in Lemmer de allereerste prijs van de Sterke Jerke in ontvangst neemt, vaart de bemanning het winnende skûtsje terug. Zijn woonboot is mee als volgschip. En daar – in het zicht van de haven in Earnewâld – vat zijn levenswerk vlam. “In telefoanlader dy’t net doochd hat”, knikt hij. “Alteast dat sei de man fan de fersekering.”
In nog geen uur tijd gaat jaren aan bloed, zweet en tranen in vlammen op. “Ik wie samar ynienen myn hûs kwyt.” En dat terwijl hij aan de start staat van het eerste seizoen met de Sterke Jerke. Maar juist het zeilen zorgt in die tijd voor afleiding. “Dat hat my goed dien. It joech my rêst”, concludeert Pieter Jilles nuchter. Die benijdenswaardige kalmte straalt hij als schipper ook af op z’n bemanning. Waar het bij collega’s een kakofonie is van geroep, getier en gevloek aan boord, is het op de Sterke Jerke opvallend stil. “Wy sizze neat as wy sile. Wy witte allegear wat ús taak is, dus dan is roppe of raze hielendal net nedich.” Met Fonger de Vlas als adviseur aan boord en zus Jildou als tacticus voorop, draait het schip als een tierelier. “Dan hoech ik as skipper net iens sa folle te dwaan.”
“It moaie oan de IFKS is dat elkenien elkoar de titel gunt”
In wike wetterwille
Vraag hem naar zijn doel en Pieter Jilles windt er geen doekjes om. “Wy dogge mei om kampioen te wurden.” Voor concurrentie is hij niet bang. Sterker nog: juist daarom maakte hij destijds de overstap naar de grotere klassen. “It moaie oan de IFKS is dat elkenien elkoar de titel gunt. Fansels dogge wy allegear mei om te winnen, mar nei ôfrin komme wy wer yn de haven oan en is it feest.” Die gezonde winnaarsmentaliteit met volop respect voor elkaar spreekt hem nog het meeste aan. “Doe’t wy de Sterke Jerke klear hienen, krige ik allinnich mar lokwinsken fan oare skippers. Dêr giet it úteinlik om. Wy farre allegear omdat we in wike lang wille ha wolle op it wetter mei ús allen.”
Foto’s: ThomasVaer Fotografie
