Een tijdlijn vol bijzonder hoogte- en dieptepunten uit 75 jaar SKS skûtsjesilen. Gebaseerd op feiten en herinneringen.
1945
De ‘Vereeniging van Skûtsjesilerscommissies in Friesland’ wordt opgericht. Schipper Klaas van der Meulen is in 1945 de eerste officiële SKS-kampioen.
Op 22 juli wordt de ‘Vereeniging van Skûtsjesilerscommissies in Friesland’ opgericht. De vereniging krijgt een jaar later een nieuwe naam: ‘Sintrale Kommisje Skûtsjesilen’, de SKS. Het is voor het eerst dat de wedstrijden met skûtsjes een overkoepelende organisatie hebben. Ze worden tot op de dag van vandaag nog wel door lokale wedstrijdcommissies georganiseerd. Schipper Klaas van der Meulen gaat in 1945 de boeken in als eerste officiële SKS-kampioen.
1952
Iemand moet de eerste zijn.
Lodewijk Meeter is de eerste SKS-schipper die tijdens de wedstrijd met zijn skûtsje omgaat in de Folkertssleat bij Earnewâld.
1953
Lodewijk Meeter zorgt voor het voortbestaan van de SKS.
Met 14 skûtsjes aan de start en tienduizenden fans aan wal is het vandaag de dag bijna niet meer voor te stellen dat het voortbestaan van de SKS ooit in gevaar is geweest. Toch lijkt dat het geval als er in 1953 niet voldoende aanmeldingen zijn. Lodewijk Meeter trommelt vier andere skûtsjes op en het kampioenschap is gered.
1959
Philips verkoopt wereldwijd zijn 50 miljoenste scheerapparaat. Het levert Philips Drachten een skûtsje op: d’Halve Maen.
Om de torenhoge verkoop van scheerapparaten te vieren, schenkt een Amerikaanse dochteronderneming een mooi bedrag aan Philips Drachten. Daar wordt het skûtsje d’Halve Maen van gekocht. Zo kan Friesland ook een beetje meegenieten van de mijlpaal.
1968
Vanaf nu mogen er niet meer dan 14 skûtsjes meedoen aan de SKS wedstrijden.
Het skûtsje van Huizum wordt als dertiende aan de SKS-vloot toegevoegd. Tegelijkertijd wordt het maximaal aantal deelnemers bepaald: veertien skûtsjes. Vanaf 1970 zeilen er ook daadwerkelijk veertien mee in het kampioenschap.
1969
Oprichting van de ‘Vereniging van Schippers en Bemanningsleden der Friesche Skûtsjes’ (VSB).
Tot begin jaren ’70 wordt er tijdens de jaarvergadering in Hotel-Restaurant Hanenburg in Sneek een touw gespannen tussen bestuurders van de SKS en schippers en bemanningsleden. Dit touw moet het bestuur en de soms opvliegende schippers en hun achterban uit elkaar houden. Daardoor wordt het vooral een symbool voor de grote afstand en soms felle tegenstellingen tussen beide partijen. Als tegenwicht voor de destijds machtige bestuurders van de SKS wordt de Vereniging van Schippers en Bemanningsleden (VSB) der Friesche Skûtsjes opgericht. Doelstelling is het behartigen van de belangen van schippers en bemanningen, zodat ook hun stem gehoord wordt binnen het SKS bestuur.
1972
De SKS krijgt voor het eerst een hoofdsponsor: Friese Rabobanken.
Ulbe Zwaga sr. wint zijn elfde en laatste kampioenschap.
Door zijn vele (dag)overwinningen is hij tot op de dag van vandaag (zomer 2020) nog steeds de meest succesvolle skûtsjesiler in de SKS tot nu toe.
1973
Schipper Klaas van der Meulen overlijdt tijdens de wedstrijd bij Stavoren.
Van der Meulen, die uitkomt voor het dorp Woudsend, overlijdt in ‘het harnas’ aan het helmhout van zijn eigen skûtsje. De wedstrijd wordt gestaakt, maar in overleg met de familie, schippers en bemanningen wordt besloten het verdere kampioenschap voort te zetten. Met uitzondering van de zeildag bij Woudsend. Op deze dag vindt nu de begrafenis plaats. De drievoudig SKS-kampioen is 66 jaar geworden.
1979
Discussies leiden tot ‘Formule Amels’ en ‘Commissie Amels’.
Zijn de wedstrijden wel eerlijk als de skûtsjes onderling zo verschillen? Een zeilformule moet een einde maken aan deze discussie. Makkumer scheepsbouwer Douwe Amels stort zich op een berekening die bepaalt hoeveel vierkante meters aan zeil een skûtsje mag hebben. Hij baseert dit op lengte, breedte en diepgang van de schepen. Deze formule blijft jarenlang het uitgangspunt voor de regelgeving, maar zal decennia later wederom voer voor discussies worden. De Commissie Amels wordt in het leven geroepen om de skûtsjes op de formule te controleren.
1987
De SKS stelt een ‘Originaliteits Kommisje’ in.
Skûtsjes die deelnemen aan de SKS moeten zo origineel mogelijk aan de start verschijnen. De ‘Originaliteits Kommisje’ controleert of de regels die rondom de originaliteit zijn opgesteld, worden nageleefd. Deze commissie krijgt in 1994 de naam ‘Commissie Amels’ en dat wordt in 2000 weer veranderd in ‘Commissie 2000’. Gezien de historie vindt het SKS-bestuur het in 2012 passend om de naam Douwe Amels terug te brengen. Zo keert, na overleg in de Algemene Ledenvergadering, de oude naam ‘Kommisje Amels’ weer terug.
1988
Douwe Egberts wordt hoofdsponsor mét zichtbaarheid op de tonnen.
Voormalig topman van Douwe Egberts Cor Boonstra over die deal: “De SKS had financieel niet de middelen voor nieuwe tonnen. Zo kwam het dat wij jarenlang de, in mijn ogen prachtige, rode boeien hebben verschaft. Mét het logo van DE erop. Daar was de SKS in eerste instantie niet zo blij mee, want reclame. Maar omdat Douwe Egberts een Fries bedrijf uit Joure is, gingen ze toch akkoord. Ik heb al die jaren met veel trots naar die boeien gekeken.”
1995
Douwe Visser van Sneek wordt voor het eerst kampioen (en dat gaat niet zomaar).
In het voorseizoen slaat de schipper al een keer om met zijn Sneker Pan en tijdens de SKS bij Lemmer gebeurt het weer. Het schip raakt zelfs helemaal onder water. Desondanks eindigt het team, dat voor een deel bestaat uit schippers van nu, bovenaan in het eindklassement. Gerhard Pietersma, toen nog bemanningslid op de Sneker Pan nu schipper op het skûtsje van Earnewâld: “Dy ûntlading wie doe sa grut”. Douwe Visser van Sneek wordt in totaal negen keer kampioen.
1996
Een ‘knik’ is aanleiding tot discussie.
Hoe kan het dat d’Halve Maen ineens zo goed zeilt? Hebben ze de boeg een stukje opgetild, ‘geknikt’, om de weerstand van het skûtsje te verminderen? De één weet het zeker, de ander denkt van niet. Ook de originaliteitscommissie denkt dat het wel meevalt. Het skûtsje kan gewoon blijven zeilen.
1998
Dacron (kunststof) zeilen doen hun intrede.
Deze zomer zeilen de skûtsjes voor het eerst met dacron zeilen. Door het achterblijven van de kwaliteit komt een einde aan het tijdperk van de katoenen zeilen. Joure heeft tijdens haar 25-jarige jubileumwedstrijd de primeur. Veertien skûtsjes met dacron.
2002
Een dubbele kampioen, of toch niet.
Twee deelnemers worden dit jaar na het kampioenschap door het bestuur uit de uitslagen gehaald. Het begint met het skûtsje van Joure dat de reglementen over de maatvoering zou hebben overtreden. Na hertelling is nu Sneek kampioen. Er is alleen één maar: het Leeuwarder skûtsje is al gehuldigd. Het bestuur besluit dat beide schippers de kampioenswimpel krijgen. Twee kampioenen dus. Of, wacht! Bij Leeuwarden wordt een met kunststof versterkte mast geconstateerd. En zo heeft de SKS dit jaar toch ‘maar’ één kampioen: Sneek.
2006
Lodewijk Meeter overlijdt op 91-jarige leeftijd.
De man die skûtsjesilers optrommelde om toch te kunnen zeilen, de tweevoudig kampioen die als eerste schipper een skûtsje speciaal voor de SKS kocht, aanjager voor de oprichting van de VSB en de man die er op stond dat SKS-schippers uit een skûtsjefamilie moeten komen, hij is niet meer.
2008
Pieter Meeter van Akkrum valt overboord bij De Veenhoop, maar wordt ook derde.
Als het skûtsje van Huizum het roer van het Akkrumer skûtsje raakt, wordt schipper Pieter Meeter overboord geslingerd. “Ik vloog door de lucht en dacht ‘wat gebeurt me nu?’. Alle skûtsjes kwamen eraan, dus ik heb gezwommen voor mijn leven. Daarna ben ik weer aan boord gegaan. We hadden het zeil al naar beneden, maar het was mijn tweede jaar als schipper en ik wilde eigenlijk nog wel even door. Puur om te oefenen. Dat mocht van de andere schippers. Ineens pakten alle vlagen goed uit en kwamen we alsnog als derde over de finish. Mét blauwe schenen, zónder bril. Ik zag vrijwel niets! Ze moesten me op de kant waarschuwen dat ik er was. Als het nu slecht gaat roept de bemanning nog wel eens: ‘moeten we je anders even overboord gooien schipper?’” De uitslag is trouwens geldig.
2015
VSB wordt cVSB.
De Vereniging van Schippers en Bemanningsleden wordt opgeheven en gaat verder als commissie van Schippers en Bemanningsleden.
2017
Sytze Brouwer debuteert, Joure wordt uitgesloten en Langweer houdt op.
Sytze Brouwer, zoon van oud-schipper en drievoudig kampioen Pieter Brouwer, debuteert als schipper van Heerenveen. “Wy wûnen twa kear op ‘e Lemmer, dat wie al geweldich, mar we mochten ek noch de twadde priis yn it einklassemint ophelje. Om yn ús earste jier mei syn allen sa te prestearjen, dat is myn moaiste SKS-momint.”
Joure wordt dit jaar uitgesloten van verdere deelname, omdat het mastbeslag niet voldoet aan het originaliteitsreglement. Het is voor het eerst dat een skûtsje midden in het kampioenschap wordt gediskwalificeerd. Op Stavoren verlaat Langweer de wedstrijd. Een statement tegen de verandering van de zeilformule die heel nadelig voor hen uitpakt. Het wordt de aanzet voor een onderzoek naar een hernieuwde zeilformule.
2018
Zelden was een finale zo spannend, nee, nooit was een finale zo spannend.
Heerenveen en Grou zeilen beide op kampioenskoers, maar het eindklassement wordt in de laatste minuten bepaald. Grou kan alleen kampioen worden als deze wedstrijd eindigt met een skûtsje tussen hem en Heerenveen. Aan de hand van een tactische zet weet Douwe Visser van Grou Heerenveen tot een lange stuurboordslag te dwingen. Daardoor lukt het Drachten om voor de Feansters te komen. Grou is kampioen.
2020
De SKS bestaat 75 jaar, maar kan voor het eerst geen kampioenschap organiseren.
Door het corona-virus kan de SKS zijn jubileum niet met een zinderend kampioenschap vieren. Het is de eerste keer in 75 jaar dat de SKS niet door kan gaan.
Bronnen: SKS, schippers, de Volkskrant, De Telegraaf, Foar de Neiteam.
